Bệnh Sán Dây Chó Echinococcus:

Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Trong số các bệnh ký sinh trùng nguy hiểm nhưng ít được chú ý tại Việt Nam, sán dây chó Echinococcus là một trong những mối đe dọa âm thầm mà chúng ta không nên xem thường. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến vật nuôi mà còn có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân lây nhiễm, các triệu chứng phổ biến (bao gồm cả ngứa da, mề đay...), và phương pháp điều trị hiệu quả đối với bệnh sán dây chó Echinococcus tại Việt Nam.

Nguyên nhân lây nhiễm sán dây chó Echinococcus

Sán dây chó Echinococcus là một loại ký sinh trùng thuộc chi Echinococcus, chủ yếu ký sinh ở ruột non của chó, sói, cáo, cừu, gia súc... và một số loài động vật hoang dã khác. Trong đó, chó nhà là nguồn lây chính trong môi trường sống của con người tại Việt Nam.

Con đường lây truyền sang người:

• Nuốt phải trứng sán: Con người nhiễm bệnh khi vô tình nuốt phải trứng sán Echinococcus có trong phân chó nhiễm bệnh. Trứng sán tồn tại dai dẳng trong môi trường, có thể bám vào rau sống, nước uống, tay chân, quần áo, hoặc lông chó.

• Tiếp xúc trực tiếp với chó nhiễm sán: Việc vuốt ve chó, đặc biệt là chó con chưa được tẩy giun định kỳ, có thể khiến trứng sán từ lông chó bám vào tay người và sau đó vào miệng.

• Thực phẩm không đảm bảo vệ sinh: Các loại rau sống, thịt chưa nấu chín kỹ, hoặc nước bị ô nhiễm là nguồn lây nhiễm gián tiếp khác. Điều này đặc biệt phổ biến ở các vùng nông thôn, nơi chó được thả rông và điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo.

Vòng đời sán dây chó Echinococcus

Đối tượng dễ bị nhiễm:

• Trẻ em (vì hay chơi đùa với chó và đưa tay lên miệng).

• Người sống tại vùng nông thôn, miền núi, hoặc làm nghề chăn nuôi, giết mổ gia súc.

• Người có thói quen ăn rau sống, ăn thịt cá tái sống, uống nước suối không đun sôi.

• Người nuôi thú cưng.

Triệu chứng của bệnh sán dây chó Echinococcus

Echinococcus gây ra bệnh nang sán (hydatid disease) – một dạng tổn thương nội tạng nghiêm trọng do ấu trùng phát triển thành nang chứa dịch trong cơ thể người. Điều đáng nói là bệnh phát triển âm thầm trong nhiều năm trước khi triệu chứng xuất hiện rõ ràng.

Một số triệu chứng điển hình:

Ngứa da và nổi mề đay:

• Đây là biểu hiện ban đầu khá phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua.

• Bệnh nhân có thể thấy ngứa râm ran toàn thân, nổi ban đỏ, mề đay kéo dài không rõ nguyên nhân.

• Đây là phản ứng của cơ thể khi dị ứng với các chất chuyển hóa từ nang sán.

Triệu chứng ban đầu có thể là ngứa da, mề đay, mẩn đỏ

Đau tức vùng gan hoặc bụng:

• Khi nang sán phát triển trong gan, người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ vùng hạ sườn phải, bụng chướng nhẹ.

• Nếu nang lớn, có thể sờ thấy khối u bất thường ở bụng.

Ho kéo dài, khó thở:

• Nang phát triển trong phổi sẽ gây ho, tức ngực, đôi khi ho ra máu.

Sốt không rõ nguyên nhân:

• Khi nang bị vỡ hoặc bội nhiễm, cơ thể có thể phản ứng bằng sốt cao, lạnh run, giống triệu chứng nhiễm khuẩn huyết.

Các biến chứng nguy hiểm khác:

• Nang sán có thể phát triển ở não, xương, mắt… gây động kinh, liệt, giảm thị lực, gãy xương bệnh lý nếu không phát hiện kịp thời.

• Khi nang vỡ trong cơ thể, có nguy cơ gây phản vệ nguy hiểm đến tính mạng.

Cách điều trị sán dây chó Echinococcus

Để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp khi đã xác định người bệnh có nhiễm sán dây chó Echinococcus thì bước đầu các bác sĩ sẽ căn cứ kết quả xét nghiệm huyết thanh. Kết quả chụp CT, MRT (nếu có).

Điều trị bệnh sán dây chó cần sự kết hợp giữa thuốc diệt sán, phẫu thuật và theo dõi lâu dài. Tuy nhiên, việc điều trị phải được cá nhân hóa theo vị trí và kích thước của nang.

Điều trị bằng thuốc:

• Albendazole là thuốc chủ lực dùng để điều trị bệnh nang sán.

• Liều lượng và thời gian điều trị tùy thuộc vào vị trí nang và mức độ nhiễm bệnh. Có thể điều trị từ vài tuần đến vài tháng.

• Trong một số trường hợp, Praziquantel có thể được phối hợp để tăng hiệu quả.

Phẫu thuật nang sán:

• Áp dụng khi nang lớn, có nguy cơ vỡ hoặc chèn ép cơ quan nội tạng.

• Cần thực hiện ở bệnh viện tuyến trên có chuyên khoa ngoại tiêu hóa hoặc ngoại thần kinh, tùy theo vị trí nang.

Kỹ thuật PAIR (Chọc – Hút – Tiêm – Hút lại):

• Đây là phương pháp hiện đại ít xâm lấn, áp dụng cho nang sán gan: bác sĩ dùng kim chọc hút dịch nang, sau đó tiêm chất diệt ấu trùng, và hút dịch ra ngoài.

• Hiệu quả cao nếu thực hiện đúng kỹ thuật và theo dõi tốt.

Theo dõi và phòng tái phát:

• Sau điều trị, bệnh nhân cần tái khám định kỳ bằng xét nghiệm huyết thanh, siêu âm, chụp CT hoặc MRI để đánh giá tiến triển.

• Nang có thể tái phát sau nhiều năm, do đó theo dõi lâu dài là rất quan trọng.

Lời dặn của bác sĩ: Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Sán dây chó Echinococcus là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu chúng ta có kiến thức đúng đắn và giữ gìn vệ sinh cá nhân.

Một số cách phòng bệnh hiệu quả:

• Tẩy giun định kỳ cho chó 3-6 tháng/lần.

• Không cho chó ăn nội tạng sống của gia súc.

• Rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với chó, trước khi ăn.

• Ăn chín uống sôi, rửa sạch rau sống.

• Không để trẻ nhỏ chơi đùa với chó mà không có kiểm soát.

Bệnh sán dây chó là lời nhắc nhở chúng ta rằng, dù sống gần gũi với động vật, con người vẫn cần kiểm soát và duy trì vệ sinh nghiêm ngặt. Hãy chia sẻ bài viết này để nâng cao nhận thức cộng đồng, giúp nhiều người Việt Nam tránh khỏi căn bệnh nguy hiểm nhưng âm thầm này.

Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về bệnh sán dây chó Echinococcus hãy đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chữa trị kịp thời tránh biến chứng nguy hiểm.

Tại Hà Nội: Phòng khám ký sinh trùng Ánh Nga số 443 đường Giải Phóng, Tp Hà Nội.

Tại Tp HCM: Phòng khám ký sinh trùng Ánh Nga số 74-76 Trần Tuấn Khải, P. An Đông, Tp HCM.

Bác Sĩ. Nguyễn Văn Đức

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG HÀ NỘI

CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN

ĐC: 443 Giải Phóng, Phương Liệt, Thanh Xuân, HN

Bs tư vấn: 0912171177 - Hotline: 02473001318

Mở của từ 7h đến 17h, thứ 2 đến CN

Xét Nghiệm, Điều Trị Bệnh Giun Sán Gây Ngứa