Nổi Mề Đay

Mề đay là tình trạng sưng tấy đỏ, ngứa, hơi nhô lên thành mảng hoặc vệt dài. Tình trạng sưng tấy này là do giải phóng các chất hóa học (như histamine) từ các tế bào mast trong da, khiến chất lỏng rò rỉ ra khỏi các mạch máu nhỏ tạm thời. Ngứa có thể rất nghiêm trọng. Mề đay có ranh giới rõ ràng và có thể có phần giữa nhợt nhạt. Thông thường, các đợt mề đay xuất hiện rồi biến mất. Một đợt mề đay có thể tồn tại trong vài giờ, sau đó biến mất, và sau đó, một đợt khác có thể xuất hiện ở nơi khác. Sau khi đợt mề đay biến mất, da thường trông hoàn toàn bình thường.

Mề đay có thể xảy ra với phù mạch, giống như nổi mề đay, liên quan đến sưng tấy. Tuy nhiên, tình trạng sưng tấy của phù mạch nằm dưới da chứ không phải trên bề mặt da. Đôi khi phù mạch ảnh hưởng đến mặt,  sưng môi, cổ họng, lưỡi và đường thở. Tình trạng này có thể đe dọa tính mạng nếu tình trạng sưng tấy cản trở việc thở.

Mề đay là những nốt nổi lên, ngứa và có màu đỏ trên da

Nguyên nhân gây ra bệnh nổi mề đay

Nổi mề đay và phù mạch có thể là phản ứng dị ứng.

Nổi mề đay có thể xảy ra khi hít phải, tiêu thụ, tiêm hoặc chạm vào một số hóa chất. Các hóa chất này có thể có trong môi trường, thực phẩm, thuốc (bao gồm cả thuốc), ký sinh trùng giun sán, côn trùng, thực vật hoặc các nguồn khác. Nếu mọi người nhạy cảm với chúng, các nguyên nhân này (được gọi là tác nhân gây dị ứng hoặc chất gây dị ứng) có thể gây ra phản ứng dị ứng ngứa, nổi mề đay. Nghĩa là hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với các nguyên nhân trên.

Tuy nhiên, hầu hết thời gian, nổi mề đay không phải là một phần của phản ứng dị ứng và không thể xác định được chất gây dị ứng (nguyên nhân gây ra phản ứng dị ứng). Ví dụ, chúng có thể là kết quả của các rối loạn tự miễn dịch . Trong các rối loạn này, hệ thống miễn dịch hoạt động không bình thường, hiểu sai các mô của cơ thể là lạ và tấn công chúng. Ngoài ra, một số loại thuốc gây nổi mề đay trực tiếp mà không gây ra phản ứng dị ứng. Một số kích thích vật lý (như nhiệt, lạnh, áp lực, ma sát hoặc ánh sáng mặt trời) có thể gây nổi mề đay vì những lý do chưa được hiểu rõ.

Mề đay thường kéo dài dưới 6 tuần và được phân loại là cấp tính. Nếu mề đay kéo dài hơn 6 tuần, chúng được phân loại là mãn tính.

Mề đay cấp tính

Nếu có thể xác định được nguyên nhân, nổi mề đay cấp tính thường do

• Phản ứng dị ứng (như thực phẩm và phụ gia thực phẩm, thuốc hoặc vết côn trùng cắn)
• Phản ứng không dị ứng (như thuốc, kích thích vật lý hoặc rối loạn tự miễn dịch)

Phản ứng dị ứng thường do thực phẩm, đặc biệt là trứng, cá, động vật có vỏ, các loại hạt và trái cây; phụ gia thực phẩm; thuốc; hoặc vết cắn hoặc đốt của côn trùng. Ăn ngay cả một lượng nhỏ một số loại thực phẩm cũng có thể đột nhiên gây nổi mề đay. Nhưng với các loại thực phẩm khác (như dâu tây), phản ứng dị ứng chỉ xảy ra sau khi ăn một lượng lớn hơn. Nhiều loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, có thể gây nổi mề đay. Phản ứng dị ứng tức thời cũng có thể xảy ra khi một chất tiếp xúc trực tiếp với da (như mủ cao su), sau khi bị côn trùng cắn hoặc đốt, hoặc như một phản ứng với một chất được hít vào phổi hoặc qua mũi.

Các nguyên nhân không phải do dị ứng gây nổi mề đay bao gồm nhiễm trùng, một số loại thuốc và một số kích thích vật lý (như áp lực hoặc lạnh).

Trong hơn một nửa số trường hợp, nguyên nhân cụ thể gây ra tình trạng nổi mề đay cấp tính không thể xác định được.

Mề đay mãn tính

Nguyên nhân có thể xác định được của nổi mề đay mãn tính cũng giống như nguyên nhân của nổi mề đay cấp tính. Tuy nhiên, trong phần lớn các trường hợp, muốn xác định được nguyên nhân cần phải xét nghiệm huyết thanh. Một số các trường hợp nổi mề đay mãn tính không xác định được nguyên nhân đều được cho là do phản ứng tự miễn dịch mà bản thân phản ứng này không có nguyên nhân có thể phát hiện được. Tuy nhiên, cần phải nỗ lực hết sức để xác định nguyên nhân, vì loại bỏ nguyên nhân là cách tiếp cận điều trị tốt nhất.

Đôi khi nguyên nhân dễ bị bỏ qua, như khi mọi người liên tục tiêu thụ một loại thực phẩm không được biết là tác nhân gây bệnh, chẳng hạn như chất bảo quản hoặc thuốc nhuộm trong thực phẩm hoặc penicillin trong sữa. Thông thường, mặc dù đã nỗ lực hết sức, nguyên nhân vẫn không được xác định.

Mề đay mãn tính có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, sau đó đôi khi tự khỏi mà không rõ lý do. Nếu các trường hợp diễn ra liên tục như nổi mề đay khi bị kích ứng da (chà sát, cào vào da) cũng có thể tự nổi mề đay, tắm nước nóng, đổ mồ hôi, thân nhiệt cao cũng nổi mề đay, việc này diễn da thường xuyên thì chúng ta nên đến các cơ sở chuyên khoa thăm khám và xét nghiệm huyết thanh (trong đó có nguyên nhân nhiễm ấu trùng giun sán trong máu).

Mề đay trên một bệnh nhân nhiễm Ấu trùng Toxocara (Giun đũa chó mèo)

Một số triệu chứng và đặc điểm sau đây đáng lo ngại:

• Sưng mặt, môi, cổ họng, lưỡi hoặc đường thở (phù mạch)
• Khó thở, bao gồm thở khò khè
• Mề đay có màu đậm, trở thành vết loét hở hoặc kéo dài hơn 48 giờ
• Sốt, hạch bạch huyết sưng, vàng da, sụt cân và các triệu chứng khác của rối loạn toàn thân (toàn thân) mề đay toàn thân.

Kiểm tra thăm khám

• Thông thường, không cần xét nghiệm cho một đợt phát ban duy nhất, có nổi rồi lặn và sau này ko thấy nữa, trừ khi các triệu chứng gợi ý một rối loạn cụ thể cần điều trị (như một số bệnh nhiễm trùng). Nhưng nếu phát ban có đặc điểm bất thường, tái phát hoặc dai dẳng, thì thường phải gặp bác sĩ và làm các xét nghiệm cần thiết.
• Thông thường, các xét nghiệm bao gồm công thức máu toàn phần và xét nghiệm máu để đo nồng độ chất điện giải, đường (glucose) và hormone kích thích tuyến giáp và để xác định tình trạng hoạt động của thận và gan, chuyên sâu hơn nữa là ấu trùng giun sán trong máu.
• Các xét nghiệm da, chẳng hạn như xét nghiệm chích da , được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa dị ứng (bác sĩ chuyên về các rối loạn dị ứng) để xác định các chất gây dị ứng cụ thể. Chụp hình ảnh và các xét nghiệm máu khác được thực hiện dựa trên kết quả của bệnh sử và khám sức khỏe. Nếu kết quả cho thấy nguyên nhân là rối loạn toàn thân, cần phải đánh giá kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân.
• Sinh thiết da được thực hiện nếu chẩn đoán không rõ ràng hoặc nếu tình trạng nổi mề đay kéo dài hơn 48 giờ.

Điều trị nổi mề đay

• Tránh các tác nhân gây kích thích
• Các biện pháp làm giảm ngứa
• Thuốc men

Mề đay thường tự khỏi sau một hoặc hai ngày. Nếu nguyên nhân rõ ràng hoặc nếu bác sĩ xác định được nguyên nhân, mọi người nên tránh nếu có thể. Nếu nguyên nhân không rõ ràng, mọi người nên ngừng dùng tất cả các loại thuốc không cần thiết cho đến khi tình trạng mề đay thuyên giảm.

Chỉ tắm bằng nước mát, tránh gãi và mặc quần áo rộng rãi có thể giúp làm giảm các triệu chứng.

Các trường hợp khác như nhiễm ấu trùng giun sán cần điều trị theo đợt và dài ngày.

Thuốc men

Thuốc kháng histamin uống được dùng để điều trị phát ban. Những loại thuốc này làm giảm một phần tình trạng ngứa và giảm sưng. Để có hiệu quả, chúng phải được dùng thường xuyên, thay vì dùng khi cần thiết. Một số thuốc kháng histamin, bao gồmcetirizine,diphenhydraminevàloratadine, có thể được bán mà không cần đơn thuốc. Diphenhydramine là một loại thuốc kháng histamin cũ hơn có khả năng gây buồn ngủ hơn hai loại kia.

Các loại thuốc kháng histamin khác bao gồm desloratidine,fexofenadine,hydroxyzinevàlevocetirizine.

Không nên sử dụng kem và thuốc kháng histamin vì chúng có thể làm da nhạy cảm và gây ngứa nhiều hơn.

Corticosteroid uống (như prednisone) được sử dụng nếu các triệu chứng nghiêm trọng và các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Chúng được dùng trong thời gian ngắn nhất có thể. Khi uống trong hơn 3 đến 4 tuần, corticosteroid có nhiều tác dụng phụ, đôi khi nghiêm trọng.

Kem corticosteroid không có tác dụng.

Epinephrine làm hẹp mạch máu và mở đường thở trong phổi. Thuốc này được dùng cho những người có phản ứng nghiêm trọng hoặc phù mạch.

Bs Nguyễn Văn Đức

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG HÀ NỘI

CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN

ĐC: 443 Giải Phóng, Phương Liệt, Thanh Xuân, Hà Nội

 BS tư vấn: 0912171177 - Hotline: 02473001318

Mở Cửa Từ 7h Đến 17h - Từ Thứ Hai Đến Chủ Nhật

Xét Nghiệm Máu, Điều Trị Bệnh Giun Sán Gây Ngứa