Tổng Quan Về Nhiễm Trùng Ký Sinh Trùng

Nhiễm trùng ký sinh trùng là do ký sinh trùng gây ra. Ký sinh trùng là sinh vật sống trên hoặc bên trong sinh vật khác (vật chủ) và phụ thuộc vào vật chủ về chất dinh dưỡng và sự sống còn.

Nhiễm trùng ký sinh trùng thường gặp ở những khu vực hạn chế tiếp cận nước sạch, hệ thống vệ sinh không đầy đủ, những người hay ăn tái sống, những người nuôi thú cưng, nông dân nuôi chuồng trại, người hay đi chân trần lên vùng đất có ký sinh trùng…

Ở những khu vực có hệ thống vệ sinh đầy đủ, các bệnh nhiễm trùng này có thể xảy ra ở những người đi từ những khu vực không có hệ thống vệ sinh đầy đủ hoặc ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu.

Ký sinh trùng thường xâm nhập vào cơ thể qua miệng hoặc da.

Nhiễm trùng ký sinh trùng có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ thể khác nhau và có thể gây ra nhiều triệu chứng, từ khó chịu nhẹ đến bệnh nặng, tùy thuộc vào loại ký sinh trùng, hệ thống cơ quan cụ thể liên quan và khả năng miễn dịch của vật chủ.

Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhiễm trùng bằng cách lấy mẫu máu, phân, nước tiểu, đờm, mẫu da hoặc các mô bị nhiễm trùng khác để xét nghiệm hoặc gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích.

Hiện nay có thuốc để điều trị hầu hết các bệnh nhiễm ký sinh trùng.

Lời khuyên là nên nấu chín, luộc chín, bóc vỏ hoặc bỏ đi nếu nghi ngờ thức ăn không tốt. Uống nước đun sôi hoặc nước sạch đóng chai, không nên uống nước suối trong rừng tự nhiên, hoặc ao hồ.

Có 3 dạng ký sinh trùng ở người:

Động vật nguyên sinh là những sinh vật cực nhỏ, chỉ bao gồm một tế bào và sống bên trong vật chủ,

Giun (giun sán) chúng lớn hơn, bao gồm nhiều tế bào, có cơ quan nội tạng và sống bên trong vật chủ,

Ký sinh trùng bên ngoài (ký sinh trùng ngoài) là những sinh vật nhỏ, có cơ quan nội tạng và sống trong hoặc trên da của vật chủ,

Động vật nguyên sinh sinh sản bằng cách phân chia tế bào (tế bào phân chia và tạo ra nhiều tế bào hơn) và có thể nhân lên bên trong cơ thể người. Động vật nguyên sinh bao gồm nhiều loại sinh vật đơn bào như Giardia và Entamoeba histolytica , lây nhiễm vào ruột, và Plasmodium, di chuyển trong dòng máu và gây ra bệnh sốt rét .

Ngược lại, hầu hết các loài giun đều đẻ trứng hoặc ấu trùng phát triển trong môi trường trước khi chúng có khả năng lây nhiễm và sống bên trong cơ thể người. Sự phát triển trong môi trường có thể liên quan đến một loài động vật (vật chủ trung gian). Giun bao gồm giun tròn, chẳng hạn như giun móc , và giun dẹp, chẳng hạn như sán dây và sán lá .

Ký sinh trùng ngoài cũng sản xuất trứng nhưng chúng đẻ trứng trên hoặc trong da của vật chủ. Ký sinh trùng ngoài bao gồm chấy , ve (có thể gây bệnh Lyme và sốt phát ban Rocky Mountain ), ve (có thể gây ghẻ ), rệp giường và bọ chét .

Nhiễm trùng ký sinh trùng phổ biến hơn ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, và ký sinh trùng đường ruột lây nhiễm ruột, chẳng hạn như một số động vật nguyên sinh và giun, thường liên quan đến các khu vực có điều kiện vệ sinh không đầy đủ. Khu vực sống gần với khu chăn nuôi, thói quen ăn tái ăn sống.

Một số ký sinh trùng giun sán phổ biến ở Việt Nam và các quốc gia có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ví dụ như :

1.  Fasciola sp IgG (Sán lá gan lớn)
2.  Strongyloides IgG (Giun lươn)
3.  Toxoplasma gondi IgG: (KST trên mèo)
4.  Toxocara canis IgG: (Giun đũa chó)
5.  Gnathostoma (Giun đầu gai)
6.  Cysticercosis IgG: (Ấu trùng sán lợn)
7.  Ascaris lumbricoides IgG: (Giun đũa)
8.  Pargonimus: (Sán lá phổi)
9.  IgG Echinococcus IgG: (Sán lãi chó)
10.  Clonorchis sinensis: (Sán lá gan nhỏ)
11.  IgG Toxoplasma gondi IgM: (KST trên mèo)
12.  Trichinella: IgG (Giun xoắn)
13. Schistosomiasis (Sán máng )
14. Angiostrongylus cantonensis (Giun tròn chuột truyền qua ốc)
15. Ancylostomidae (Giun móc)
16. Taenia saginata, solium (Sán dây)
17. Sarcoptes scabiei (Con ghẻ)
18. Pthirus pubis (Rận mu)
19. Demodex (Ghẻ thân dài)

Các loại ký sinh trùng giun sán trên thường lây nhiễm sang người qua đường ăn uống và xâm nhập qua da, chúng có thể chỉ là dạng ấu trùng trong máu hoặc ký sinh trong đường ruột, các cơ quan nội tạng, thậm trí có những trường hợp được ghi nhận chúng ký sinh trên mắt và não bộ.

Một số khác ký sinh trên da như con ghẻ và rận mu.

Sự lây truyền của ký sinh trùng

Ký sinh trùng thường xâm nhập vào cơ thể thông qua:

Miệng

Da

Ấu trùng giun sán đào hang, ký sinh trên da một bệnh nhân

Ký sinh trùng xâm nhập qua miệng được nuốt vào và có thể ở lại trong ruột hoặc đào hang qua thành ruột và xâm nhập vào các cơ quan khác. Ký sinh trùng thường xâm nhập vào miệng thông qua đường phân-miệng, tức là chó mèo và các động vật khác như bò, trâu, cừu, dê, hươu, nai… có ký sinh trùng sau khi đi phân có chứa trứng ký sinh trùng ra ngoài môi trường và nhiễm vào dòng nước, đồ ăn, rau xanh… sau đó con người vô tình ăn phải trứng của chúng.

Một số ký sinh trùng có thể xâm nhập trực tiếp qua da. Một số khác lây truyền qua vết côn trùng cắn.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, ký sinh trùng lây lan qua truyền máu, trong các ca cấy ghép khác nhau bao gồm cấy ghép tủy xương và nội tạng, qua tiêm kim đã được người bị nhiễm bệnh sử dụng trước đó hoặc từ người mang thai sang thai nhi (ví dụ ký sinh trùng mèo Toxoplasma).

Lây truyền ký sinh trùng qua đường phân-miệng

Lây truyền qua đường phân-miệng là cách phổ biến để nhiễm ký sinh trùng.

Những người bị nhiễm bệnh thường lây nhiễm khi họ không rửa tay đầy đủ sau khi đi vệ sinh. Vì tay họ bị nhiễm bẩn, bất cứ thứ gì họ chạm vào sau đó đều có thể bị nhiễm ký sinh trùng. Nếu những người có tay bị nhiễm bẩn chạm vào thực phẩm. Sau đó, bất kỳ ai ăn thực phẩm đó đều có thể bị nhiễm.

Tiêu hóa cũng có thể liên quan đến thực phẩm. Ví dụ, nếu một người có bàn tay bị nhiễm bẩn chạm vào một vật thể, chẳng hạn như cửa nhà vệ sinh, thì cánh cửa đó có thể bị nhiễm bẩn. Những người khác chạm vào cánh cửa bị nhiễm bẩn rồi chạm ngón tay vào miệng có thể bị nhiễm qua đường phân-miệng.

Những cách khác có thể lây lan bệnh qua đường phân-miệng bao gồm:

Nước uống bị ô nhiễm bởi nước thải thô (ở những khu vực có điều kiện vệ sinh kém)

Ăn động vật có vỏ sống hoặc chưa nấu chín (như hàu, ốc, chai và nghêu) được nuôi trong nước bị ô nhiễm

Ăn trái cây hoặc rau sống được rửa bằng nước bị ô nhiễm hoặc được trồng trên đất bị ô nhiễm

Ăn thịt chưa nấu chín, bị ô nhiễm

Tham gia vào hoạt động tình dục liên quan đến tiếp xúc miệng-hậu môn

Bơi ở những hồ bơi chưa được khử trùng đầy đủ hoặc ở các hồ, suối nước hoặc vùng biển bị ô nhiễm nước thải

Lây truyền ký sinh trùng qua da

Một số ký sinh trùng sống bên trong cơ thể và xâm nhập qua da. Chúng có thể:

Khoan (đào) trực tiếp qua da

Bị lây nhiễm do vết cắn của côn trùng bị nhiễm bệnh

Xâm nhập qua vết thương hở

Những người làm vườn, làm nghề nông nghiệp, chăn nuôi sẽ dễ nhiễm hơn.

Một số ký sinh trùng, chẳng hạn như giun móc , xâm nhập vào da ở lòng bàn chân khi một người đi chân trần trên đất bị ô nhiễm. Những ký sinh trùng khác, chẳng hạn như sán máng , là sán lá , xâm nhập qua da khi một người bơi hoặc tắm trong nước có chứa ký sinh trùng.

Côn trùng mang và truyền các sinh vật gây bệnh được gọi là vectơ. Ví dụ, muỗi cái bị nhiễm bệnh là vectơ truyền ký sinh trùng gây bệnh sốt rét và ruồi đen cái bị nhiễm bệnh là vectơ truyền ký sinh trùng gây bệnh giun chỉ.

Ký sinh trùng ngoài da lây truyền qua tiếp xúc vật lý gần gũi với người bị nhiễm bệnh hoặc đôi khi là với đồ đạc của họ.

Chẩn đoán nhiễm trùng ký sinh trùng

Phân tích trong phòng thí nghiệm các mẫu máu, phân, nước tiểu, đờm, hoặc các chất dịch cơ thể khác hoặc các mẫu da.

Các bác sĩ nghi ngờ nhiễm ký sinh trùng ở những người có các triệu chứng điển hình như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, mờ mắt, đi phân lúc lỏng lúc cứng, đau bụng không rõ nguyên nhân, ngứa da, mề đay, nổi các mụn ngứa như bệnh da liễu, châm chích dưới da như có con gì ở trong da.

Có thể cần phải phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm, bao gồm các xét nghiệm đặc biệt để xác định protein do ký sinh trùng tiết ra (xét nghiệm kháng nguyên) hoặc vật liệu di truyền (DNA) từ ký sinh trùng. Có thể sử dụng mẫu máu, phân, nước tiểu, da, dịch hoặc đờm, tùy thuộc vào loại ký sinh trùng mà bác sĩ đang tìm kiếm.

Bác sĩ có thể xét nghiệm mẫu máu để tìm kháng thể chống lại ký sinh trùng. Kháng thể là protein do hệ thống miễn dịch sản xuất để giúp bảo vệ cơ thể chống lại một cuộc tấn công cụ thể, bao gồm cả ký sinh trùng.

Bác sĩ cũng có thể lấy mẫu mô có thể chứa ký sinh trùng. Ví dụ, có thể thực hiện sinh thiết để lấy mẫu mô ruột hoặc mô bị nhiễm trùng khác. Có thể cắt một mẫu da. Có thể cần phải lấy nhiều mẫu và kiểm tra nhiều lần để tìm ký sinh trùng.

Xác định ký sinh trùng trong đường ruột

Nếu ký sinh trùng sống trong đường ruột, ký sinh trùng hoặc trứng hoặc nang của nó (một dạng ký sinh trùng ngủ đông và cứng cáp) có thể được tìm thấy trong phân của người đó khi mẫu được kiểm tra dưới kính hiển vi. Ký sinh trùng cũng có thể được xác định bằng cách xét nghiệm phân để tìm protein do ký sinh trùng tiết ra hoặc vật liệu di truyền từ ký sinh trùng.

Không nên sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng và thuốc kháng axit cho đến khi mẫu phân được thu thập. Những loại thuốc này có thể khiến bác sĩ khó nhìn thấy trứng hoặc ký sinh trùng trong mẫu phân.

Những người có ngứa hậu môn, có giun hoặc đốt sán ra hậu môn theo phân. Chúng có thể là giun kim, giun móc, giun tròn hay sán dây.

Điều trị nhiễm trùng ký sinh trùng

Thuốc tiêu diệt ký sinh trùng do bác sĩ kê toa dựa theo kết quả xét nghiệm và biểu hiện của người bệnh,

Thuốc chống ký sinh trùng được dùng để loại bỏ ký sinh trùng hoặc, trong trường hợp nhiễm giun, làm giảm số lượng giun đủ để các triệu chứng biến mất. Ngoài ra, một số loại thuốc kháng sinh và thuốc chống nấm có hiệu quả chống lại một số bệnh nhiễm ký sinh trùng.

Tùy theo sức khỏe thể trạng người bệnh và có nhiễm loại ký sinh trùng nào, từ đó bác sĩ sẽ kê toa cho phù hợp với mỗi người.

Người bệnh không nên tự ý dùng toa thuốc của người khác áp dụng cho mình để điều trị ký sinh trùng giun sán, nên cần sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.

Phòng ngừa nhiễm trùng ký sinh trùng

“An chín uống sôi” là khẩu lệnh đầu tiên để phòng ngừa ký sinh trùng giun sán

Vệ sinh cá nhân tốt

Xử lý vệ sinh phân và chất thải động vật

Tránh côn trùng cắn

Tránh tiếp xúc với thực phẩm, nước hoặc đất bị ô nhiễm

Tránh uống nước máy, nước sông hồ

Nấu chín, luộc chín, lột vỏ hoặc không ăn đồ có nghi ngờ không “sạch"

Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước là rất quan trọng. Những người chuẩn bị thức ăn cho người khác (ví dụ, nhân viên nhà hàng) phải đặc biệt cẩn thận rửa tay kỹ vì họ có thể lây nhiễm cho nhiều người. Rửa tay là quan trọng trong các tình huống sau:

Sau khi sử dụng nhà vệ sinh

Sau khi thay tã cho trẻ hoặc vệ sinh cho trẻ sau khi đi vệ sinh

Trước, trong và sau khi chế biến thực phẩm

Trước khi ăn thức ăn

Trước và sau khi chăm sóc người bệnh

Trước và sau khi xử lý vết cắt hoặc vết thương

Sau khi chạm vào động vật hoặc dọn chất thải của động vật.

Bác sĩ. Nguyễn Văn Đức

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG HÀ NỘI

CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN

ĐC: 443 Giải Phóng, Phương Liệt, Thanh Xuân, Hà Nội

 BS tư vấn: 0912171177 - Hotline: 02473001318

Mở Cửa Từ 7h Đến 17h - Từ Thứ Hai Đến Chủ Nhật

Xét Nghiệm Máu, Điều Trị Bệnh Giun Sán Gây Ngứa