BỆNH GIUN CHỈ BẠCH HUYẾT

Khái quát về bệnh giun chỉ bạch huyết

Bệnh giun chỉ bạch huyết là bệnh nhiễm trùng hệ bạch huyết do một trong ba loài giun tròn gây ra

• Bệnh nhân bị sốt, sưng hạch bạch huyết, đau ở chân tay và háng, và nếu nhiễm trùng trở thành mãn tính, sưng có thể trở nên liên tục và biến dạng.
• Nhiễm trùng được chẩn đoán khi các bác sĩ xác định ấu trùng giun (microfilariae) trong một mẫu máu.
• Mọi người thường được điều trị bằng thuốc tây, loại thuốc này giết chết ấu trùng chưa trưởng thành trong máu và một số giun trưởng thành.

Bệnh giun chỉ bạch huyết là một bệnh nhiễm giun chỉ là nguyên nhân phổ biến gây ra thương tật vĩnh viễn trên toàn thế giới. Khoảng 51 triệu người đã bị nhiễm bệnh vào năm 2018 và 40 triệu người đã bị biến dạng bởi căn bệnh này.

Năm 2000, Tổ chức Y tế Thế giới đã phát động Chương trình Toàn cầu nhằm Loại trừ Bệnh giun chỉ bạch huyết . Do đó, đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh nhiễm trùng thông qua việc điều trị hàng năm, quy mô lớn cho những người đủ điều kiện ở những khu vực có bệnh nhiễm trùng. Vào năm 2020, hơn 860 triệu người sống ở những khu vực có đủ sự lây nhiễm để yêu cầu điều trị hàng năm như vậy.

Vòng đời của Giun chỉ bạch huyết

Bệnh giun chỉ bạch huyết là do

• Wuchereria bancrofti: Ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của Châu Phi, Châu Á, Thái Bình Dương và Châu Mỹ, bao gồm cả Haiti.
• Brugia malayi hay Brugia timori: Ở Nam và Đông Nam Á.

Lây truyền bệnh giun chỉ bạch huyết

Bệnh giun chỉ bạch huyết lây truyền khi một con muỗi bị nhiễm bệnh đốt một người và để lại ấu trùng của giun trên da. Ấu trùng di chuyển đến hệ thống bạch huyết, nơi chúng trưởng thành. Giun trưởng thành có thể dài từ 1 1/2 đến 4 inch (4 đến 10 cm). Những con trưởng thành tạo ra hàng triệu ấu trùng giun (được gọi là ấu trùng giun chỉ) lưu thông trong máu và hệ bạch huyết. Nhiễm trùng lây lan khi muỗi đốt người bị nhiễm bệnh, sau đó đốt tiếp sang người khác.

Các triệu chứng của bệnh giun chỉ bạch huyết

Các triệu chứng bệnh giun chỉ bạch huyết là do giun trưởng thành gây ra, có thể là thay đổi màu vùng da đó như sẫm lại, đen nâu sậm, sung huyết, ngứa, nhiễm trùng vùng da tổn thương...

Đau nhức cơ, da sung huyết đổi màu là những biểu hiện thường thấy

Nhiễm trùng sớm (cấp tính)

Ở giai đoạn đầu của nhiễm trùng, mọi người có thể có các triệu chứng trong 4 đến 7 ngày. Họ có thể bị sốt, sưng hạch bạch huyết ở nách và háng, đau ở các chi và háng, đau mỏi cơ, đôi khi có ngứa các vùng đó. Mủ có thể tích tụ ở chân và chảy ra bề mặt da, dẫn đến sẹo, hoặc nhiễm trùng.

Nhiễm trùng da và các mô dưới da do vi khuẩn có nhiều khả năng hơn do giun chặn các mạch bạch huyết khiến hệ thống miễn dịch không có khả năng bảo vệ da và các mô lân cận khỏi vi khuẩn.

Thông thường, các triệu chứng có thể tự giảm, sau đó tái phát lại. Chúng nghiêm trọng hơn khi mọi người tiếp xúc với nhiễm trùng lần đầu tiên.

Nhiễm trùng mạn tính

Sau nhiều năm bị nhiễm trùng, các mạch bạch huyết bị tắc mở rộng. Hầu hết mọi người không có triệu chứng. Nhưng ở một số người, các mạch bạch huyết mở rộng gây sưng dần dần trở thành vĩnh viễn (mãn tính). Chân thường bị ảnh hưởng nhất, nhưng cánh tay, ngực và bộ phận sinh dục cũng có thể bị. Sưng này (được gọi là phù bạch huyết ) phát triển bởi vì

• Giun trưởng thành sống trong hệ thống bạch huyết và làm giảm dòng chảy của chất lỏng bạch huyết từ các mô, khiến chất lỏng chảy ngược lại trong các mạch bạch huyết.
• Những con giun kích hoạt phản ứng từ hệ thống miễn dịch tạo ra chứng viêm và sưng tấy.

Sự sưng tấy làm cho da xốp. Ấn vào da sẽ để lại vết lõm không biến mất ngay (gọi là rỗ). Sưng mãn tính có thể làm cho da cứng và dày (gọi là phù chân voi). Ở nam giới, bìu có thể sưng lên.

Nhiễm trùng da do vi khuẩn và nấm thường gặp ở những người bị bệnh giun chỉ bạch huyết. Những bệnh nhiễm trùng này, cùng với chứng viêm do giun gây ra, có thể gây đau và khó chịu. Nhiễm trùng cũng góp phần vào sự phát triển của bệnh phù chân voi ở chân và đôi khi ở cánh tay và đôi khi sưng to ở bìu.

Một số người bị đau khớp nhẹ và tiểu ra máu.

Ít phổ biến hơn, phổi bị ảnh hưởng bởi vi ấu trùng giun chỉ trong dòng máu, dẫn đến rối loạn gọi là tăng bạch cầu ái toan phổi nhiệt đới. Mọi người có thể bị sốt nhẹ, cảm thấy khó thở, ho hoặc thở khò khè. Nếu nhiễm trùng kéo dài, mô sẹo (xơ hóa) có thể hình thành trong phổi.

Chẩn đoán bệnh giun chỉ bạch huyết

• Xét nghiệm mẫu máu tại các phòng khám ký sinh trùng.
• Xét nghiệm máu là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất liệu có Ấu trùng trong máu không.

Các bác sĩ chẩn đoán bệnh giun chỉ bạch huyết khi họ xác định được vi ấu trùng giun chỉ trong một mẫu máu hoặc sinh thiết mô bạch huyết được kiểm tra dưới kính hiển vi. Khi siêu âm, giun trưởng thành có thể được nhìn thấy di chuyển trong các mạch bạch huyết mở rộng.

Các xét nghiệm máu có thể nhanh chóng xác định các dấu hiệu nhiễm trùng (chẳng hạn như kháng thể đối với giun) đã được phát triển. ( Kháng thể là các protein do hệ thống miễn dịch tạo ra để giúp bảo vệ cơ thể chống lại một cuộc tấn công cụ thể, kể cả cuộc tấn công của ký sinh trùng.) Tuy nhiên, giá trị của xét nghiệm máu bị hạn chế vì chúng không thể phân biệt giữa giun gây bệnh giun chỉ bạch huyết và một số loại giun khác cũng như giữa nhiễm trùng trong quá khứ và hiện tại.

Phòng chống bệnh giun chỉ bạch huyết

Cách bảo vệ tốt nhất chống lại bệnh giun chỉ bạch huyết cho các cá nhân là giảm số lần bị muỗi đốt bằng cách làm như sau:

• Sử dụng thuốc chống côn trùng trên da tiếp xúc
• Mặc quần áo đã thấm thuốc diệt côn trùng permethrin
• Mặc áo sơ mi dài tay và quần dài
• Sử dụng màn trên giường

Ở những khu vực phổ biến bệnh giun chỉ bạch huyết, các chương trình điều trị hàng loạt hàng năm có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của nhiễm trùng. Các chương trình điều trị thường sử dụng 2 hoặc 3 loại thuốc chống giun, tùy thuộc vào việc có những loại giun ký sinh khác trong khu vực hay không. Điều trị hàng loạt làm giảm số lượng ấu trùng giun chỉ trong máu của người bị nhiễm bệnh và do đó ngăn chặn sự lây lan của bệnh truyền nhiễm qua muỗi.

Điều trị bệnh giun chỉ bạch huyết

Tại các cơ sở Khám và điều trị ký sinh trùng giun sán như: 

• Phòng khám Ánh Nga 443 Giải phóng - Hà Nội đã có kinh nghiệm trên 10 năm về điều trị các bệnh về ký sinh trùng giun sán.
• Phòng khám Ký sinh trùng 74 - 76 Trần Tuấn Khải - P5 - Q5 - Tp Hồ Chí Minh.

Điều trị nhiễm trùng cấp tính

Các triệu chứng ban đầu ngắn ngủi chúng ta cần đi khám và làm xét nghiệm máu ngay, như thấy các vết sung huyết, đổi màu da, da sạm, ngứa ngáy, tê mỏi chân tay và các cơ kèm theo ngấy sốt. Việc điều trị có ngăn ngừa hoặc làm giảm tác dụng lâu dài của nhiễm trùng hay không vẫn chưa chắc chắn.

Điều trị nhiễm trùng mãn tính

Thông thường, bệnh giun chỉ bạch huyết được điều trị bằng bằng toa thuốc chuyên khoa do Bộ y tế quy định. Thuốc này được uống trong 14 ngày. Nó giết chết ấu trùng giun chỉ và một số giun trưởng thành.

Trước khi điều trị cho những bệnh nhân này, các bác sĩ sẽ kiểm tra bệnh giun sán và bệnh giun đũa - ký sinh trùng khác của họ bằng cách lấy mẫu máu của người này và làm xét nghiệm máu.

Điều trị ảnh hưởng của nhiễm trùng mãn tính

Các ảnh hưởng của nhiễm trùng mãn tính được điều trị.

Sưng mãn tính đòi hỏi chăm sóc da tỉ mỉ. Mọi người phải cẩn thận để không làm tổn thương da và làm sạch hoàn toàn bất kỳ vết cắt và vết xước nhỏ nào. Việc chăm sóc như vậy giúp ngăn ngừa nhiễm trùng do vi khuẩn. Có thể giảm sưng bằng cách quấn băng đàn hồi quanh chi bị ảnh hưởng hoặc nâng cao chi. Nếu bệnh chân voi, bao gồm sưng ở bìu, nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được thực hiện để cải thiện hệ thống dẫn lưu bạch huyết.

Nhiễm trùng da do vi khuẩn được điều trị bằng kháng sinh đường uống. Thuốc kháng sinh có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh phù chân voi.

Đối với các vấn đề liên quan đến phổi, toa thuốc được uống trong 14 đến 21 ngày sẽ có hiệu quả. Tuy nhiên, nhiễm trùng tái phát ở khoảng một phần tư số người. Đối với họ, điều trị phải được lặp đi lặp lại.

BS Nguyễn Văn Đức

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG HÀ NỘI

CHUYÊN GIA VỀ NGỨA VÀ GIUN SÁN

ĐC: 443 Giải Phóng, Phương Liệt, Thanh Xuân, Hà Nội

 BS tư vấn: 0912171177 - Hotline: 02473001318

Mở của từ thứ 2 đến thứ 7 từ 7h đến 17h. Nghỉ ngày CN

Thời gian trả kết quả xét nghiệm trong ngày